Vijf waterlichamen – bedreigd door ontwikkeling – klagen de staat Florida aan met het ongekende argument dat de natuur ook wettelijke rechten heeft.
Het Mary Jane meer, dat zich bij het Isle of Pine Preserve ten zuidoosten van Florida bevindt, laat omwonenden genieten van haar koelte om te kajakken en maakt daarenboven deel uit van nogal spectaculaire wetlands die haar verbinden met haar buur, Lake Hart. Mary Jane is ook het eerste meer in de V.S. dat voor opschudding zorgt door een rechtszaak aan te spannen.
Ontwikkelaar Beachline South Residential wil profiteren van de groeiende populariteit van de regio. Deze organisatie wil bijna 2.000 hectare moerasland, pijnboombossen en cipressenbos ten noorden van het meer omvormen tot appartementen en kantoren. Dus Mary Jane, Lake Hart, twee andere lokale wateren en een moeras in Orange County hebben gedaan wat de meeste Amerikanen die zich bedreigd voelen zouden doen: ze hebben een advocaat onder de arm genomen.
Chuck O’Neal
“We moeten deze milieuschat beschermen,” zegt Chuck O’Neal, de man die in april 2021 namens Mary Jane en haar mede-eisers de rechtszaak tegen de ontwikkelaar en de staat aanspande, toen hij voorzitter was van het Florida Rights of Nature Network. Er worden steeds meer bomen en bossen vernietigd en het is dan ook belangrijk dat lokale overheden hun omgeving kunnen beschermen.
Chuck groeide op in Orange County en zag hoe projectontwikkelaars een groot deel van het district hebben dichtgemetseld. Ook Disney World zorgde voor een stevige ontbossing in de jaren zeventig. Gepassioneerd door de lokale waterwegen, lanceerde O’Neal in 2013 Speak Up Wekiva, een campagne om steun te krijgen voor de flora en fauna van de staat. Op dat moment geloofde hij dat de rechten van de natuurbeweging overdreven waren, maar hij veranderde van gedachten nadat verschillende weersomstandigheden in 2018 ernstige waterverontreiniging en massale vissterfte veroorzaakten. Chuck had al snel door dat het rechtssysteem fundamenteel diende te veranderen.
Wat O’Neal probeert met de rechtszaak namens het water is niet zomaar een milieuzaak tegen een gretige ontwikkelaar. Op de vraag waarom hij geen traditionele rechtszaak aanspant, antwoordt hij dat er een verschuiving in perspectief nodig is. Dit omdat de huidige wetten tegen de natuur gericht zijn, aangezien hierin de natuur als eigendom gezien wordt. Zodra je een eigendom koopt, kun je ermee doen wat je wilt. Onze planeet moet er rekening mee houden dat deze natuurlijke watermassa’s, bossen en dieren recht hebben om te leven. En dat dankzij deze elementen ons leven verbeterd wordt.
Kijkend naar de geschiedenis van de grondwet, vindt O’Neal dat het tijd is om de definitie van rechten uit te breiden. Het idee is dat we rechten voor de natuur moeten inbouwen in ons rechtssysteem.
O’Neal staat niet alleen in deze overtuiging. In november 2020 keurden de kiezers in Orange County met een marge van bijna 90% een handvestamendement goed om de ‘rechten van de natuur’ te beschermen. “En dat in Florida, waar mensen het nergens over eens zijn”, aldus O’Neal. Volgens hem kent het amendement de natuur vier rechten toe: het recht om te bestaan, om te stromen, om beschermd te worden tegen vervuiling en om een gezond ecosysteem te behouden. Dat, gekoppeld aan het mensenrecht van schoon water voor alle burgers, ging op de stembus en werd in 2020 met 89% van de stemmen aangenomen. Dit wordt door velen beschouwd als monumentaal voor een provincie met 1,4 miljoen inwoners.
Kelsey Leonard
“Mij is geleerd dat water leeft. Het kan horen. Het heeft herinneringen,” legde Kelsey Leonard, de eerste inheemse Amerikaanse vrouw die een wetenschappelijke graad behaalde aan de Universiteit van Oxford, uit in haar virale TED Talk ‘Why lakes and rivers should have the same rights as humans’. Door te vechten voor de aardse wetten, steunt Chuck deze overtuiging volledig.
Kelsey wijst erop dat inheemse volken zoals zijzelf geen burgers waren in de V.S. tot 1924, wat betekent dat haar Shinnecock-voorouders geen burgers waren volgens de wet. De definitie van een wettelijke persoon is inderdaad geëvolueerd. In de afgelopen decennia heeft het Amerikaanse rechtssysteem de rechtspersoonlijkheid uitgebreid tot slaven, vrouwen, kinderen en vennootschappen.
“Als Shinnecock-vrouw en rechtsgeleerde zet ik vraagtekens bij het morele kompas van de westerse wereld, waar u een bedrijf wel rechtspersoonlijkheid kunt geven, maar de natuur niet,” aldus Leonard. “Als u dat aan een bedrijf kunt toekennen, waarom dan niet aan de Grote Meren? Waarom niet de Mississippi rivier? Waarom niet de vele waterwegen over onze planeet waar we allemaal afhankelijk van zijn om te overleven?”
Hoever staat het met de natuurwetten?
In 2008 zorgden inheemse volken ervoor dat Ecuador het eerste land ter wereld werd dat de “Rechten van Moeder Aarde” formeel erkende, een uitspraak die de Global Alliance for the Rights of Nature (GARN) en anderen vervolgens met succes gebruikten tegen een bouwbedrijf dat puin in een rivier had gedumpt. Als gevolg daarvan werd de regering gedwongen de rivier schoon te maken. Elke burger in Ecuador kan nu naar de rechter stappen namens de natuur.
Natuurrechten erkennen dat de natuur in al haar levensvormen het recht heeft om te bestaan, te blijven bestaan, haar vitale cycli in stand te houden en te regenereren. Erkenning van het inherente recht van de natuur om intact te blijven zou een volledige verandering van perspectief betekenen nadat de natuur eeuwenlang werd beschouwd als een hulpbron die moet worden bezeten, gebruikt en geëxploiteerd.
In 2017 wonnen vier rivieren in Colombia, India en Nieuw-Zeeland wettelijke rechten, waaronder de Whanganui-rivier, de langste bevaarbare rivier in Nieuw-Zeeland. De Māori vochten meer dan een eeuw tegen de Britse Kroon om de Whanganui River te redden en bereikten uiteindelijk in het laatste decennium overeenkomsten die de persoonlijkheid van de waterweg en een voormalig nationaal park bekend als Te Urewera erkennen. In een nieuwe beslissing heeft de rechter besloten dat noch de Māori noch de Kroon eigenaar van de rivier zijn, maar dat de rivier een eigen wezen is. De Māori en de Nieuw-Zeelandse regering kwamen overeen de voogdij over het milieu te delen.
De Verenigde Staten liggen ver achter bij deze inspanningen, maar sommige gemeenschappen zijn nu ook met het proces begonnen. Pittsburgh Pennsylvania heeft bijvoorbeeld een antikraakwet aangenomen die de bepaling bevat dat “Natuurlijke gemeenschappen en ecosystemen… onvervreemdbare en fundamentele rechten bezitten om te bestaan en te bloeien.” Intussen bestaat een of andere versie van de natuurrechtenwet in ongeveer 20 landen, waaronder Canada, Bolivia en Oeganda, ook in een half dozijn inheemse stammen waaronder de Ponca-stam van Oklahoma, de Yurok, de Menominee… en ook in tientallen steden en graafschappen.
Dit proces is er een van democratisering volgens Kelsey. “De meerderheid van de religies en culturen in de wereld heeft altijd erkend dat water levend is.”
Uiteindelijk roepen Kelsey – en de beweging voor natuurrechten in bredere zin – op tot niets minder dan een fundamentele verschuiving in onze relatie met ons milieu, waarbij we gebruik maken van een wettelijk kader dat gebaseerd is op verantwoordelijkheid in plaats van op eigendomsrechten.
“We kunnen voogden voor het water aanstellen die ervoor zorgen dat de rechten van het water altijd beschermd worden. We kunnen ook waterkwaliteitsnormen ontwikkelen die een holistische benadering hebben, die ervoor zorgen dat het welzijn van het water vóór onze menselijke behoeften komt. En bovendien kunnen we werken aan de ontmanteling van het exclusieve eigendomsrecht op water”, zegt Leonard.
Als u het vanuit dit perspectief bekijkt, is het toekennen van natuurrechten helemaal geen nieuw idee. Al duizenden jaren beschouwen mensen zichzelf als deel van de natuur.
Rechtszaak
Ondanks alle overtuigende argumenten maken Mary Jane en haar collega-rivieren weinig kans om in de rechtbank te winnen. Zodra Orange County voor de ‘bill of rights’ voor haar wateren had gestemd, hebben de staatswetgevers op het laatste moment een amendement in een wetsvoorstel over riolering opgenomen dat lokale overheden verbiedt om juridische status toe te kennen aan een “deel van de natuurlijke omgeving”. Chuck wacht de komende hoorzitting af om te zien of zijn zaak zal worden afgewezen nog voor deze goed en wel begonnen is. De regeringen van India en rechtbanken in Ohio hebben op vergelijkbare wijze regionale pogingen om grondwetten in te stellen afgewezen.
Wij bij Nature Solutions zijn alvast erg benieuwd waar dit toe leidt en hoe België hiermee zal omgaan!
Bronnen
Haas, M. (2022, 22 april). Does This Water Have Legal Rights? Reasons to Be Cheerful. Geraadpleegd op 14 juni 2022, van https://reasonstobecheerful.world/florida-lake-lawsuit-nature-rights-indigenous-peoples/
